کفراژ به معنای قالب می‌باشد و همچنین یک واژه فرانسوی است. این واژه در ساختمان سازی و فعالیت های مرتبط با آن زیاد به کار می‌رود. در واقع کفراژ به قالب های موقت یا دائم گفته می‌شود که درون آن‌ها از بتن یا مصالح مشابه پر می شود. در اسکلت‌بندی و ساخت‌وسازهای بتنی برای شکل‌گیری بتن و استحکام بنا از ‎کفراژ استفاده می‌شود. از لحاظ ظاهری کفراژ شباهت‌های زیادی با داربست دارد؛ اما کاربردهای هر دو این سازه‌ها باهم متفاوت است. در این مقاله به طور کلی، به بررسی ویژگی‌ها، کاربرد‌ها و تفاوت کفراژ با داربست خواهیم پرداخت‌.

کفراژ چیست؟

کفراژ به لوله‌های متصل به‎ هم از جنس چوب، فلز، بتن یا پلیمر برای حالت‌گیری بتن و استحکام بنا گفته می‌شود. این سازه به‌صورت موقت یا دائم برای ساخت ستون‌ها، دیوارها و سقف‌های بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌دلیل وزن و زمان‌بر بودن هزینه استفاده از این سازه بالا است؛ اما به علت شکل‌گیری بتن و افزایش ضریب ایمنی، استفاده از کفراژ توصیه می‌شود. به همین جهت برآورد هزینه کفراژ از طریق محاسبه متراژ و قیمت متریال آن، مانند قیمت لوله برای داربست، قبل از بتن‌ریزی برای سازندگان اهمیت دارد. در این‌جا قصد داریم به بررسی ویژگی‌های کفراژ بپردازیم.

• دارای خاصیت ضد آب برای جلوگیری ورود آب به بتن باشد.

• در حین سبک بودن، مقاوم و قوی باشد تا بتواند حالت خود را در تمام شرایط حفظ کند و نشتی نداشته باشد.

داربست چیست؟

داربست یک سازه چوبی یا فلزی موقتی است که برای دسترسی به نقاط دشوار به هنگام ساخت یا تعمیر ساختمان‌ها و دیگر سازه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. داربست ها که از میله‌های فلزی و چوبی ساخته می‌شوند و گاه به عنوان تکیه‌گاه برای بخشی از دیگر سازه‌ها هم استفاده می‌شوند.

کفراژبندی چیست؟

کفراژبندی به عملیاتی برای ساخت پایه‌های نگه‌دارنده قالب‌های حالت‌‌دهنده سازه‌های بتنی و اسکلت فلزی گفته می‌شود. در عملیات ساختمانی مختلف مانند ساخت برج‌های مسکونی یا ساخت پل‌های ارتباطی، برای بتن‌ریزی و استحکام بتن، از قالب‌بندی و کفراژ استفاده می‌شود.

تفاوت داربست با کفراژ چیست؟

افرادی که به تازگی با حرفه ساختمانی آشنا شده اند میبایست با تفاوت کفراژ و داربست آشنا شوند. می‌توان گفت یکی از اصلی ترین تفاوت بین آنها این است که داربست یک سازه‌ی موقتی برای استفاده در ساختمان سازی است؛ برای مثال از داربست برای نگهداری بعضی از اجسام یا ایجاد محل ایستادن نماکار یا دیگر کارگران استفاده می‌شود و از بست داربست برای اتصال لوله های داربستی به یکدیگر استفاده می شود.برای جلوگیری از خطر ریزش داربست بهتر است تمامی موارد ایمنی داربست بندی را رعایت کنید. اما کفراژ منحصرا برای قالب بندی بتون‌ریزی کاربرد دارد. البته باید به این نکته توجه داشت که در بسیاری از ساخت و سازها از هر دوی این موارد استفاده می‌شود. همچنین یکی از روش‌های نگهداری کفراژ‌ها در ارتفاع بالا له ویژه در پل‌سازی آن است که از داربست استفاده شود که به آن کفراژ داربستی می‌گویند. پس در بسیاری از سازه‌ها، این دو در واقع مکمل یکدیگر هستند. 

زنگ زدگی میلگرد چیست و انواع و راه‌های پیشگیری از آن

کاربرد کفراژ

در واقع نام این سازه نشان‌ از کاربرد آن دارد. کفراژ یک نوع قالب و چهارچوب برای شکل دادن و ثابت کردن سازه‌های بتنی است. سازه‌های بتنی در ابتدا به صورت بتن مایع تهیه می‌شوند و باید مدتی در معرض هوا قرار بگیرند تا به اصطلاح خودشان را بگیرند و سفت شوند. برای اینکه بتن مقاومت کافی داشته باشد و شکل خودش را در طی فرایند سفت شدن از دست ندهد یا به عبارتی تغییر شکل ندهد، از کفراژ استفاده می‌شود که در واقع قالبی است که شکل پیش‌بینی‌شده برای بتن را در محل مورد نظر تعیین می‌نماید. حتما تاکنون مراحل ساخت پل یا ساختمان‌های بزرگ را دیده اید که ورقه‌هایی فلزی، پلاستیکی با کمک داربست و انواع بست داربست محکم به این سازه‌ها متصل شده‌اند و بتن‌ها در داخل این قالب‌ها ریخته می‌شوند؛ این چهارچوب‌ها و سطوح فلزی چوبی یا پلاستیکی که دور بتن را گرفته‌اند، همان کفراژ هستند. در نهایت می‌توان کارایی کفراژ را به شکل زیر توصیف نمود:

• تعیین محدوده‌ی بتن

• شکل دهی به سازه‌ی بتنی

• جلوگیری از تغییر جایگاه و حرکت بتن مایع

• حفظ ابعاد اصلی و اندازه‌های از پیش تعیین‌شده‌ی مهندسی در سازه‌های بتونی

انواع کفراژبندی

• قالب‌بندی با کمک کفراژهای فلزی

قالب فلزی از پرکاربردترین و پرفروش‌ترین کفراژ‌های ساختمانی به حساب می‌آیند. این مدل قالب‌بندی سرعت اجرایی بالا همراه با مزایای متعدد است که فقط یک ایراد دارد. از مهم‌ترین مزیت‌های این نوع قالب‌بندی، می‌توان به استحکام بالای آن در کنار طول عمر بالای سازه اشاره‌ نمود. از مزیت‌های مهم دیگر آن، امکان استفاده مکرر از آن در پروژه‌های مختلف همراه با زیرسازی هموار و صاف برای بتن است. هزینه بالای تهیه آن را می‌توان تنها نکته منفی آن دانست؛ که این مشکل به‌راحتی با اجاره قالب حل می‌شود. 

پرس پانچ چند کاره

• قالب‌بندی با کفراژهای چوبی

در این نوع از قالب بندی از طریق پلای وود یا همان چوب‌های نئوپان یا تخته سه‌لا قالب‌‌بندی صورت می‌گیرد. استفاده از این روش در ساخت‌و‌ساز مزایا و معایب مختلفی دارد. از مزایای نوع چوبی می‌توانیم به تغییر اندازه و شکل قالب‌ها با جابجایی پیچ و مهره‌های آن اشاره کنیم. به‌خاطر وزن کمتر قالب‌های چوبی از فلزی، هزینه استفاده آن‌ها در پروژه‌ها کمتر است. همچنین بعد از کفراژ استفاده از چوب‌های قالب در قسمت‌های دیگر ساختمان نیز امکان پذیر است. این نوع قالب‌بندی معایبی دارد که مانع استفاده از آن در بیشتر ساخت‌وسازها می‌شود. از بزرگ‌ترین ایرادهای نوع چوبی می‌توانیم به‌احتمال مقاومت کم چوب و تغییر حالت چوب و بتن اشاره کنیم. در بعضی مواقع به‌ دلیل یکسان نبودن سایز چوب‌ها، مخلوط آب و سیمان نشت پیدا می‌کند و مقاومت بتن را پایین می‌آورد. همچنین اگر از چوب یا تخته مقاوم در این قالب استفاده نشود، سطح زیر بتن ناهموار می‌شود. 

• قالب‌بندی با کفراژهای پلاستیکی

در ساختمان‌های کوچک و بناهای ساده از قالب‌های پلاستیکی با وزن کم و هزینه پایین استفاده می‌شود. به‌خاطر عایق‌ بودن در برابر زنگ‌زدگی و فرسودگی انواع پلاستیکی، مناسب‌ترین قالب سازه‌های کوچک بتنی هستند.

• کفراژبندی با قالب‌های فایبرگلاس و پلیمری

قالب‌های فایبرگلاس با ویژگی نفوذناپذیری و سرعت اجرایی بالا، برای قالب‌بندی سقف و فونداسیون‌های بتنی، در پروژه‌های ساختمانی مختلف استفاده می‌شوند. با استفاده از قالب‌بندی فایبرگلاس ضریب امنیتی بنا به‌‌خاطر کاهش وزن سازه بالا می‌رود.

• کفراژبندی با قالب‌های لغزنده یا متحرک

از نوع لغزنده در سازه‌هایی با بتن‌ریزی یکنواخت استفاده می‌شود. انواع متحرک از نوع هیدرولیک در دو نوع افقی و عمودی با کاربردهای متفاوت هستند. سازه متحرک افقی در بتن‌ریزی کانال‌های زهکشی، لوله‌های آب و تونل‌ها استفاده می‌شود. کاربرد کفراژ عمودی لغزنده نیز در قالب‌بندی انبارهای گندم بزرگ، تاسیسات ذخیره‌سازی مواد مختلف و برج‌های مخابراتی است.

• قالب‌بندی با کفراژ ثابت

در مواردی که ساختمان‌ها نیاز به قالب ثابت و ماندگار داشته‌باشند، از این نوع قالب‌بندی استفاده می‌شود. کفراژهای ماندگار برای عمر و استقامت بالای بناها باید دوام بالایی در برابر جابه‌جا نشدن، فشار و تغییر شکل داشته‌باشند.  

• کفراژبندی داربستی

به نوعی قالب که در آن داربست‌های زیادی با بیشتر از 4 پایه نصب شوند، گفته می‌شود. از این نوع قالب برای افزایش سطح ایمنی کار، پایداری نما و کفراژ نگهبان یا حفاظ استفاده می‌شود.

جمع بندی

در این مقاله به بررسی ویژگی‌ها، کاربردها و تفاوت کفراژ با داربست پرداختیم. امیدواریم با خواندن این مطلب کاربردی، اطلاعات شما در خصوص این سازه موقتی کامل‌تر از قبل شده باشد. همچنین در صورت داشتن هرگونه سوال میتوانید با ما در ارتباط باشید.